គោព្រៃ
គឺជាសត្វចតុប្បាទដែលត្រូវបានចាត់ទុកសម្រាប់ជានិមិត្តរូបនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា
ដោយបានទទួលស្គាល់ដោយព្រះរាជក្រឹត្យ។ តាមរយៈនៃការយកគោព្រៃធ្វើជាសត្វនិមិត្តរូបរបស់ប្រទេសកម្ពុជា
គឺដើម្បីចង់បង្ហាញនូវមរតកធម្មជាតិដ៏មានតម្លៃ
និងលើកតម្កើងនូវមោទនភាពជាតិ។ គោព្រៃគឺជាប្រភេទថនិកសត្វស្លូត
រស់នៅជាហ្វូងៗអាចឃើញមាននៅលាយឡំជាមួយហ្វូង ទន្សោង ខ្ទីង ឬប្រើស។
ជាសត្វដែលមានភាពវាងវៃ រហ័សរហួន ឆាប់ភ្ញាក់ផ្អើលជាងប្រភេទសត្វក្នុងត្រកូលគោសាទិសដូចគ្នា
ពូកែស្រង់ក្លិន និងគេចវេសចេញពីមនុស្ស។ គោព្រៃគឺជាសត្វដែលមានកម្លាំងខ្លាំង
ពូកែធន់នឹងកំដៅថ្ងៃអត់ធន់នឹងចំណីអាហារ ដែលមានគុណភាពទាប និងធន់នឹងជំងឺគោឆ្គួត។ ឈ្មោះគោព្រៃ ជាន័យដើមនិងន័យត្រង់នៃភាសាជាតិខ្មែរតែម្តង
ហើយត្រូវបានសត្តវិទូអន្តរជាតិ ទទួលស្គាល់និងបានដាក់នាមដូចៗគ្នាទោះ
ជាភាសាអង់គ្លេស អេស្ប៉ាញ និងបារាំង គឺប្រើពាក្យ តែមួយថា “Kou Prey”
និងមានឈ្មោះវិទ្យាសាស្ត្រថា “Bos sauveli”។ គោព្រៃគឺជាគោដែលរស់នៅច្រើនបំផុតនៅតាមវាល និងព្រៃភ្នំ
នៃភាគខាងជើងនៃប្រទេសកម្ពុជា។
វាត្រូវបានគេប្រទះឃើញជាលើកដំបូងនៅក្នុងអំឡុងឆ្នាំ១៩៣៧។ ចំពោះលក្ខណៈនៃរូបរាងរបស់គោព្រៃគឺស្រដៀងទៅនឹងសត្វទន្សោង
មានប៊ួរវែងធ្លាក់ចុះដល់ ជង្គង់ និងហៀរស្ទើរដល់ដីចំពោះគោឈ្មោល។
គោព្រៃមាន ប្រវែងដងខ្លួនពី ២,១ ទៅ ២,៣ ម៉ែត្រ មាន កម្ពស់ពី ១,៧ ទៅ១,៩ និងមានទម្ងន់ពី ៧០០ ទៅ
៩០០គីឡូក្រាម ។
ស្នែងរបស់គោព្រៃឈ្មោលនិងញីមានលក្ខណៈខុសប្លែកគ្នាដោយស្នែងឈ្មោលធំជាង
ដោយដុះចេញកោងទៅមុខ និងងើបឡើងលើព្រមទាំងមានព្រុយចុងស្នែង។
ស្នែងញីដុះមកខាងមុខរាងងើបបន្តិច
ហើយគួចរមួលឡើងលើ ។ ចាប់ពីជើងក្រោមជង្គង់ចុះមកមានពណ៌សឬប្រផេះ
និងប្រផេះចាស់នៅពេលមានអាយុច្រើន។ គោព្រៃត្រូវបានចារឹកទុកនៅក្នុងបទចម្រៀងប្រជាប្រិយរបស់ខ្មែរតាំងពីយូរយារណាស់មកហើយ
ជាពិសេសបទចម្រៀងដែលមានលក្ខណៈរៀបរាប់ អំពីធម្មជាតិដោយធ្វើការប្រដូចភាពសុខសាន្តនៃការរស់នៅរបស់មនុស្ស
សត្វ និងធម្មជាតិគឺតែមួយ ៕
២. ត្រយ៉ង (Pseudibis
gigantean) ជាបក្សីនិមិត្តរូបនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា
ឈ្មោះជាភាសាជាតិ “ត្រយ៉ង ឬ ក្ងយក្ស ឬ ឪលើក និងមានឈ្មោះ វិទ្យាសាស្ត្រថា Pseudibis gigangtea” និងជាភាសាអង់គ្លេស គឺ “Giant Ibis”។ វាមានពណ៌សម្បុរប្រផេះក្រម៉ៅ ជើងពណ៌ក្រហមព្រលែត ជំពុះរាងកោងខុបចុះ និង ប្រវែងដងខ្លួន ១០៤ ស.ម។ ប្រភេទនេះត្រូវការពារដោយប្រកាសលេខ ៣៥៩ កសក.ប្រក ចុះថ្ងៃទី ០១ ខែ សីហា ឆ្នាំ ១៩៩៤ របស់ក្រសួងកសិកម្ម រុក្ខាប្រមាញ់ និងនេសាទ។ ពិភពលោកក៍បានចាត់ទុកត្រយ៉ងជាប្រភេទជិតផុតពូជបំផុត (Critical Endangered) ដោយបានចុះក្នុងបញ្ជីសៀវភៅក្រហម IUCN ដូចគ្នានឹងគោព្រៃដែរ។ ត្រយ៉ងជាប្រភេទសត្វស្លាបដែលកាលពីដើមទ្បើយមានរាយប៉ាយទូទំាងតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ ប៉ុន្តែបច្ចុប្បន្ននេះ មាននៅតែក្នុងភូមិភាគខាងជើង និងឦសាន្តនៃប្រទេសកម្ពុជាប៉ុណ្ណោះ។ សត្វត្រយ៉ងមានចារឹកក្នុងបទចំរៀងប្រជាប្រិយនិងរឿងនិទានបុរាណខ្មែរ។ ប្រជារាស្ត្រមានជំនឿថា ជាសត្វមានភាពវាងវៃ កាលបើមានការបរបាញ់ពុំបានសម្រេចនៅកន្លែងណាមួយហើយ វានឹងមិនត្រទ្បប់មកទីនោះវិញជាលើកទី២ទ្បើយ។ គេមានជំនឿប្រើប្រាស់ឈាមរបស់វាសម្រាប់ព្យាបាលជំងឺគ្រុនចាញ់នៅតាមតំបន់ដាច់ស្រយាល។ ជាប្រភេទសត្វមានប្រជាប្រិយភាព ប្រជាជនមាននិស្ស័យស្រទ្បាញ់ចូលចិត្ត ជាពិសេសសម្រែកទាបភ្លឺរបស់វា ដែលដិតជាប់ក្នុងក្រឳបេះដូង របស់ប្រជាកសិករខ្មែរក្នុងអត្ថន័យនៃការឆ្លើយឆ្លងសេចក្តីស្នេហា ក៍ដូចជាការរំឭកពេលវេលាត្រូវចាកចេញទៅធ្វើស្រែចម្ការផងដែរ។ ចំណីរបស់វាគឺ សត្វឥតឆ្អឹងកងដែលរស់នៅក្នុងភក់ ដូចជាខ្យង ជន្លេន ក្តាម ។ល។ វាចូលចិត្តរស់នៅក្នុងព្រៃរបោះស្ងួតមាន តំបន់ដីសើមច្រើន (ត្រពំាង បឹង ទន្លេ)។ វាមានដំណើរយឺតៗ បន្ទាប់ពីពិភពលោកបានអះអាងថាផុតពូជហើយនោះ។ ចំនួនរកឃើញថ្មីៗនៅខេត្តព្រះវិហារ គឺមិនតិចជាង ១០០ ក្បាលទ្បើយ ដែលជារបាយការណ៍មួយច្រើនជាងគេក្នុងពិភពលោក។ ប្រទេសកម្ពុជា ជាប្រទេសទីមួយ ដែលបានផ្តល់រូបថតនៃត្រយ៉ងនេះក្នុងធម្មជាតិមុនគេលើពិភពលោក។ ឥទ្បូវរូបភាពនេះ ត្រូវបានផ្សព្វផ្សាយទូទំាងពិភពលោក ដោយទស្សនាវដ្តី National Geographic Magazine នៃសហរដ្ឋអាមេរិក។ យើងបានចេញអនុក្រឹត្យបង្កើតតំបន់ព្រៃអភិរក្សធនធានសេនេទិច និងសត្វព្រៃ “ខេត្តព្រះវិហារ” ក៍ជាមូលហេតុនៃការអភិរក្សសត្វត្រយ៉ងនេះជាចម្បងដែរ។ វាជាប្រភេទសត្វជិតផុតពូជបំផុត ដែលអង្គការអភិរក្សពិភពលោក និងអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាលនានាកំពុងមានចំណាប់អារម្មណ៍ជួយផ្តល់ជំនួយការពារថែរក្សាប្រភេទសត្វនេះឲ្យខាងតែបាន ម្យ៉ាងទៀតដោយវាមានសោភ័ណភាព និងរូបរាងស្រស់ស្អាត ជាពិសេសទើបតែរកឃើញទ្បើងវិញថ្មីៗនេះផងដែរ វាជាប្រភពទាក់ទាញទេសចរណ៍ដ៍សំខាន់មួយ។
៣. អណ្តើកហ្លួង (Batagur
baska) ជាឧរង្គសត្វនិមិត្តរូបនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា
ឈ្មោះជាភាសាជាតិ «អណ្តើកសរសៃឬអណ្តើកហ្លួង»។ វាមានឈ្មោះវិទ្យាសាស្រ្ត (Batagur baska) និងជាភាសាអង់គេ្លស(Royal Turtle)។ វាមានភ្នែកពណ៌ស និងច្រមុះបះឡើងស្នូករបស់វាមានប្រវែងរហូតដល់ ៦០ សង់ទីម៉ែត្រមានផ្ទៃពណ៌ប្រផេះ ឬខ្មៅទាំងអស់។ ម្រាមជើងមុខធំ មានស្បែកពាសជាប់គ្នាដូចបាតជើងទាមានក្រញាំតែបួនគឺខុសប្លែកពីអណ្តើក ផ្សេងទៀតដែលមានក្រញាំជើងប្រាំ។ អណ្តើកនេះត្រូវហាមឃាត់មិនឱ្យធ្វើពាណិជ្ជកម្មអន្តរជាតិ ដោយបានចុះក្នុងឧបសម្ព័ន្ធនៃអនុសញ្ញាCITES។ ពិភពលោកបានចាត់ទុកអណ្តើកនេះជាប្រភេទសត្វកំពុងទទួលការគម្រាមកំហែងជាសាកល ដោយបានចុះបញ្ជីសៀវភៅក្រហមIUCN។ កាលពីបុរាណអណ្តើកនេះមានប្រវត្តិការពារ ដោយព្រះរាជក្រឹត្យនិងបានចាត់ទុកជាសម្បត្តិរាជវង្សនៅកម្ពុជាយើង។ ពងអណ្តើកនេះជារឿយៗប្រមូលបានពីខែ មករាដល់ខែ មីនា ដែលពេលនោះគេយកទៅថ្វាយតែចំពោះរាជវង្សសោយប៉ុណ្ណោះ ដូចនេះទើបប្រជារាស្ត្រ ឱ្យឈ្មោះថា អណ្តើកហ្លួងរហូតដល់សព្វថ្ងៃនេះ។ ក្រោយមកប្រជារាស្ត្រឱ្យតែចាប់បានអណ្តើកនេះតែងតែយកមកតុបតែងលាបប្រេងម្សៅនិមន្តព្រះសង្ឃសូត្រធម៌បួងសួងសុំសេចក្តីសុខហើយដោះលែងវិញ។ វាចូលចិត្តរស់នៅតាមតំបន់ពាមសមុទ្រមានព្រែកតូចៗ ដែលមានព្រៃកោងកាងឬមានរុក្ខជាតិផ្សេងទៀតដុះតាមមាត់ទឹក។ ជាប្រភេទសត្វស៊ីអាហារគ្រប់យ៉ាងមានស្លឹកឈើពន្លករុក្ខជាតិផ្លែកោងកាងនិងសត្វតូចៗផ្សេងទៀត។ ក្នុងអំឡុងទសវត្សឆ្នាំ ៨០ និង ៩០ គេជឿថាអណ្តើកនេះបានផុតពូជទៅហើយនៅ កម្ពុជាទើបតែឆ្នាំ ១៩៩៥ គេបានរកឃើញនៅស្រុកស្រែអំបិលខេត្តកោះកុងហើយនៅឆ្នាំ ២០០២ កន្លងទៅនេះ នាយកដ្ឋានជលផលសហការជាមួយអង្គការ WCS ភ្ញាស់បាន ៣២ កូនហើយបានលែងទៅក្នុងធម្មជាតិវិញ។ វាជាប្រភេទជិតផុតពូជដែលអង្គការអភិរក្សពិភពលោកនិងអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាលនានាកំពុងមានចំណាប់អារម្មណ៍ជួយផ្តល់ជំនួយ ថែរក្សាប្រភេទសត្វនេះឱ្យខាងតែបាន និងម៉្យាងទៀតគួបផ្សំនឹងជម្រកព្រៃកោងកាងដ៍ស្រស់ស្អាត វាជាប្រភពទាក់ទាញទេសចរណ៍មួយគួរឱ្យចាប់អារម្មណ៍។
៤. ត្រីគល់រំាង (Catlocarpio
siamensis) ជាមច្ឆជាតិនិមិត្តរូបនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា
ឈ្មោះជាភាសាជាតិ (ត្រីកាហោ ឬ ត្រីក្បាលឡាន ឬ ត្រីគល់រាំង)។ វាមានឈ្មោះវិទ្យាសាស្រ្ត Catlocarpio siamensis និងឈ្មោះភាសាអង់គ្លេស Giant Mekong Barb ។ វាជាប្រភេទត្រីធំជាងគេនៅកម្ពុជាវាអាចមានទម្ងន់ពី ១៥០ ទៅ ៣០០គីឡូក្រាម និងប្រវែងដងខ្លួនពី ២ ទៅ ៣ ម៉ែត្រ។ ជាប្រភេទត្រីមានស្រកាធំៗគ្របដណ្តប់លើផ្ទៃដងខ្លួនទាំងមូលលើកលែងតែផែ្នកក្បាល និងព្រុយប៉ុណ្ណោះ។ ពណ៌សម្បុរលើដងខ្លួនទាំងមូលមើលឃើញថាមានពណ៌ដាច់ដោយឡែកពីគ្នាស្រកាដែលនៅលើខ្សែឆ្នូតចំហៀងខ្លួនពណ៌ក្រមៅថ្លា។ ដោយឡែកស្រកាខិតនៅក្រោមខ្សែឆ្នូតចំហៀងខ្លួនមានពណ៌ប្រាក់។ ត្រីគល់រាំងជាប្រភេទត្រីទឹកសាបមានប្រភពនៅក្នុងព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាយើងវារស់នៅ តាមដងទន្លេមគង្គជាពិសេសសម្បូរជាងគេនៅបឹងទន្លេសាប។ រូបភាពប្រភេទត្រីនេះត្រូវបានឆ្លាក់ជារូបចម្លាក់ដាក់លើជញ្ជាំងប្រាង្គប្រាសាទអង្គរវត្ត។ គេនិយមយកស្រកាត្រីគល់រាំងនេះមកធ្វើជាសីទាត់ក្នុងល្បែងប្រជាប្រិយរបស់ខ្មែរយើង។ បើប្រៀបធៀបទៅនឹងប្រភេទត្រីនៅក្នុងស្រុក ត្រីគល់រាំង មានមាឌធំជាងគេនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាហើយស្លូតពុំដេញចាប់ប្រភេទត្រីផ្សេងទៀតជាអាហារឡើយ សាច់របស់វាមានរសជាតិឆ្ងាញ់ ប្រជាជននិយមចូលចិត្តបរិភោគ។ បច្ចុប្បន្ននេះ គេបានជំរុញដល់ស្ថានីយភ្ញាស់បង្កាត់នានាឱ្យព្យាយាមភ្ញាស់ផលិតពូជត្រីនេះដើម្បីផ្សព្វផ្សាយឱ្យប្រជាកសិករយកទៅចិញ្ចឹមព្រោះវាងាយស៊ីចំណីធម្មជាតិ ឆាប់ធំ និងអាចរក្សាពូជរបស់វាបាន។ ទន្ទឹមនឹងនោះដែរ គេក៏បានបង្កើតតំបន់ការពារអន្លង់ត្រីជាច្រើននៅតាមទន្លេមេគង្គដើម្បីអភិរក្សពូជត្រីដែលជិតផុតពូជនេះ។ វាជាប្រភេទត្រីមានប្រសិទ្ធិភាពសេដ្ឋកិច្ចខ្ពស់សម្រាប់ផ្សព្វផ្សាយឱ្យប្រជាកសិករចញ្ចឹម វាងាយស៊ីចំណីធម្មជាតិ ឆាប់ធំនិងជាប្រភេទជិតផុតពូជដែលអង្គការអភិរក្សពិភពលោក និងអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាលនានាកំពុងមានចំណាប់អារម្មណ៍ជួយផ្តល់ជំនួយថែរក្សាប្រភេទត្រីនេះឱ្យខាងតែបាន។
៥. ដើមត្នោត (Borassus
flabellifer) ជារុក្ខជាតិនិមិត្តរូបនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា
ក្នុងចំណោមរុក្ខជាតិជាច្រើនប្រភេទដើមត្នោត ត្រូវបានចាត់ទុកជារុក្ខជាតិប្រជាប្រិយ និងជានិមិត្តរូប របស់ប្រទេសកម្ពុជា។ ការយកដើមត្នោតមកធ្វើជាតំណាង ក៏ព្រោះតែរុក្ខជាតិមួយនេះ បានផ្តល់នូវអត្ថប្រយោជន៍ជាច្រើនឥតគណនានៅក្នុងសង្គមខ្មែរ។ មិនតែប៉ុណ្ណោះ ដើមត្នោតក៏ត្រូវបានចាត់ទុកជារុក្ខជាតិដែលមានអាយុកាលយូរអង្វែង និងមានភាពរឹងមាំខុសប្លែកពីរុក្ខជាតិនានា។
ត្នោតគឺជាឈ្មោះភាសាជាតិ
និងមានឈ្មោះវិទ្យាសាស្ត្រថា “Borassusflabellifer”
និងជាភាសាអង់គ្លេសគឺ “Sugar Palm” ។
ត្នោតជាប្រភេទរុក្ខជាតិឋិតក្នុងតាលព្រឹក្សខ្ពស់មានដើមទោលគល់ធំដុះត្រង់ឡើងលើកម្ពស់ពី
១០ ទៅ ២៥ ម៉ែត្រ។ ឫសមានលក្ខណៈជាឫសរយោង និងគ្មានឫសកែវ។ តួដើមត្នោតមានភាពគគ្រើមពណ៌ក្រមៅ
អង្កត់ផ្ចិតពី ២០ ទៅ ៦០ សង់ទីម៉ែត្រដោយប្រែប្រួលទៅតាមគុណភាពដី។
កន្សោមស្លឹកមានរាងដូចផ្លិតប្រមូលផ្តុំគ្នានៅផ្នែកចុងកំពូលនៃដើម។
ធាងត្នោតរលោងក្រាស់មានពណ៌លឿងបៃតងពេលនៅខ្ចី និងមានពណ៌លឿងត្នោតពេលមានអាយុចាស់ព្រមទាំងមានបន្លានៅគែមទាំងសងខាងសណ្ឋានដូចជាធ្មេញរណារ។
ត្នោតញី និងឈ្មោលមានលក្ខណៈខុសប្លែកគ្នាតាមការសម្គាល់លើផ្ការបស់វា។
ផ្កាត្នោតឈ្មោលមានរាងមូលទ្រវែងទំហំពី ២ ទៅ ៤ សង់ទីម៉ែត្រប្រវែងពី ៣០
ទៅ ៥០ សង់ទីម៉ែត្រ។ រីឯផ្កាត្នោតញីវិញមានសណ្ឋានជាពកមូលៗប្រវែងពី ៥០
ទៅ ៧០ សង់ទីម៉ែត្រដែលអាចផ្តល់ផ្លែបានចំនួនពី ២០ ទៅ ៥០ គ្រាប់។
ផ្លែត្នោតមានរាងមូលពណ៌ត្នោតក្រមៅនៅភាគខាងក្រោម
និងពណ៌បៃតងនៅភាគខាងលើនៃផ្លែ ហើយប្រែពណ៌ទៅជាលឿងទុំក្រមៅពេលវាចាស់
ទុំ។
ដើមត្នោតជារុក្ខជាតិប្រជាប្រិយតំណាងអោយសង្គមខ្មែរដែលមានវត្តមាន
និងផ្តល់នូវគុណសម្បត្តិច្រើនយ៉ាងដល់ប្រជាជាតិខ្មែរតាំងពីសម័យកំណកំណើតនគរខ្មែរ
និងជាអត្តសញ្ញាណជាតិដែលប្រជាជនខ្មែរសម្គាល់នូវទេសភាពទឹកដីរបស់ខ្លួនពីបុរាណកាលរហូតមកដល់បច្ចុប្បន្នស្របនឹងពាក្យស្លោកថា
“ដើមត្នោតជាជម្រកផ្ទះខ្មែរ” ។ ខ្មែរយើងបានចាត់ទុកដើមត្នោតជារុក្ខជាតិតំណាងឲ្យនិមិត្តរូបជាតិ
និងតំណាងអោយវប្បធម៌ដូចមានការបញ្ជាក់តាមរយៈចម្លាក់នៅលើជញ្ជាំងប្រាសាទអង្គរវត្តជាសក្ខីភាពស្រាប់។ នៅក្នុងសង្គមខ្មែរ
ដើមត្នោតបានផ្តល់នូវអត្ថប្រយោជន៍ច្រើនណាស់ក្នុងនោះមានដូចជាឫសត្នោត
និងផ្កាត្នោតឈ្មោលគឺជាឱសថបុរាណសម្រាប់ធ្វើការព្យាបាលជំងឺ គ្រុនចាញ់ កាមរោគ
ឬជំងឺស្ពឹកចុងដៃចុងជើង។ ដើមត្នោតអាចយកមកឆ្នៃសម្រាប់ការប្រើប្រាស់នៅក្នុងសំណង់លំនៅដ្ឋាន
ក្រោលសត្វឬសំណង់ផ្សេងៗជាច្រើនទៀត។ បច្ចុប្បន្នដើមត្នោតត្រូវបានប្រជាជនខ្មែរធ្វើការកែឆ្នៃធ្វើជាផលិតផលសិប្បកម្មដ៏មានតម្លៃក្នុងទីផ្សារផងដែរ។
ក្រៅពីដើមត្នោតស្លឹកត្នោតក៏បានផ្តល់នូវអត្ថប្រយោជន៍ជាច្រើនផងដែរ
ក្នុងនោះអាចយកមកធ្វើជាជញ្ជាំងផ្ទះ ប្រក់ដំបូលផ្ទះ ត្បាញកន្ទេល
មួកស្មុគ។ ចំពោះផ្លែត្នោត
និងទឹកត្នោតផ្តល់ឱជារសឈ្ងុយឆ្ងាញ់ពិសាជាទីពេញនិយមនៃសង្គមខ្មែរ។
ការផលិតស្ករត្នោតដោយរម្ងាស់ពីទឹកត្នោតគឺជាប្រពៃណីរបស់ប្រជារាស្ត្រខ្មែរតាំងពីសម័យបុរាណរហូតមកដល់បច្ចុប្បន្ន៕
៦. ផ្ការំដួល (Mitella
mesnyi) ជាផ្កានិមិត្តរូបនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា
ប្រទេសកម្ពុជា បានកំណត់យករំដួលធ្វើជាផ្កាតំណាងអត្តសញ្ញាណរបស់ជាតិតាមព្រះរាជក្រឹត្យចុះថ្ងៃទី២១ ខែ មីនា ឆ្នាំ ២០០៥។ ការសម្រេចយករំដួលជាផ្កានិមិត្តរូបសម្រាប់ប្រជាជាតិរបស់ខ្លួននោះ ក៏ដោយសារតែផ្ការំដួលមានក្លិនពិដោរក្រអូបឈ្ងុយឈ្ងប់ គួរជាទីទាក់ទាញអារម្មណ៍របស់មហាជនទូទៅ និងផ្តល់នូវអត្ថប្រយោជន៍ច្រើនផងដែរនៅក្នុងសង្គមខ្មែរ។
ខ្មែរយើងពីបុរាណកាលបាននិយមប្រើប្រាស់ផ្ការំដួលធ្វើជាជាគ្រឿងផ្សំផលិតជាក្រមួនលាបមាត់របស់នារីដោយសារតែក្លិនរបស់វាមានលក្ខណៈក្រអូបឈ្ងុយខុសប្លែកពីផ្កាដទៃ។
ទន្ទឹមនោះ រំដួលមានគុណប្រយោជន៍ខាងឱសថបុរាណក្នុងការកែរោគដូចជា សម្បកអាចឆ្នៃធ្វើជាឱសថសម្រាប់ព្យាបាលអាការៈក្តៅខ្លួន
ផ្កាអាចយកទៅធ្វើជាថ្នាំបំបាត់អាការៈវិលមុខ ខ្យល់គរ ជាឱសថជំនួយបេះដូង
ជំនួយឈាម។ កេសររបស់រំដួលអាចផ្សំជាឱសថជំនួយកម្លាំង ជំនួយឈាម
និងជួយបំបាត់អាការៈវិលមុខ និងខ្យល់គរ។
ក្រៅពីនេះដើមរបស់រំដួលអាចធ្វើការកែច្នៃប្រើប្រាស់ជាគ្រឿងសំណង់បន្ទាប់បន្សំ
និងធ្វើជាឧសសម្រាប់ដុត។ មិនតែប៉ុណ្ណោះ នៅរដូវផ្លែរំដួលទុំប្រជាជនដែលរស់នៅក្បែរព្រៃតែងតែបេះផ្លែរំដួលយកមកលក់នៅលើទីផ្សារដើម្បីដោះស្រាយជីវភាពរស់នៅប្រចាំថ្ងៃរបស់ខ្លួនផងដែរ។
រំដួល
គឺជាឈ្មោះភាសាជាតិ និងមានឈ្មោះវិទ្យាសាស្ត្រថា Mitrellamesnyi ។
រំដួលមានដើមកំណើតនៅអាស៊ីអាគ្នេយ៍ ជាប្រភេទរុក្ខជាតិដែលមានកម្ពស់ពី ៨ ទៅ ១២
ម៉ែត្រ។ ដើមរបស់រំដួលមានសម្បកពណ៌ត្នោត-លឿង
ចំណែកស្លឹកជាប្រភេទស្លឹកទាលដុះឆ្លាស់គ្មានខ្នាយស្ទប។
ទម្រង់បន្ទះស្លឹករាងទ្រវែងមានទំហំ ២ ទៅ ៤ គុណនឹង ៦ ទៅ ១០ សង់ទីម៉ែត្រ។
ផ្ការំដួលមានពណ៌លឿង-ស មានក្លិនពិដោរក្រអូបសាយបានឆ្ងាយ។
ផ្ការំដួលចោលក្លិននៅពេលរសៀល និងពេលយប់។
ផ្លែរបស់រំដួលមានលក្ខណៈជាចង្កោម នៅពេលវាទុំមានពណ៌ក្រហមក្រមៅអាចបរិភោគបាន។
ចំណាត់ថ្នាក់ជីវសាស្ត្ររបស់រំដួលគឺស្ថិតក្នុងលំដាប់ Magnoliales អម្បូរ Annonaceae ពពួក Mitrella និងឋិតក្នុងប្រភេទ M.mesnyi។ រំដួល គឺជារុក្ខជាតិដែលឃើញមានដុះលូតលាស់ដោយធម្មជាតិស្ទើរគ្រប់ទីកន្លែងនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាដោយរុក្ខជាតិមួយនេះចាប់ផ្តើមផ្កាពីខែ
ធ្នូ-មីនា។ រំដួល ត្រូវបានប្រជាជនខ្មែរយើងនិយមយកមកដាំលំអរនៅតាមគេហដ្ឋាន
និងសួនសាធារណៈ។
ចាស់បុរាណខ្មែរតែងតែធ្វើការប្រដូចស្រីក្រមុំទៅនឹងផ្ការំដួល
ក៏ព្រោះតែផ្ការំដួលមានរូបរាងស្រស់ស្អាតនិងមានក្លិនពិដោរក្រអូបឈ្ងុយឈ្ងប់
គួរជាទីទាក់ទាញអារម្មណ៍របស់មហាជនទូទៅ។
ក្រៅពីប្រដូចផ្ការំដួលទៅនឹងនារីខ្មែរតាមរយៈក្លិននោះក្នុងនោះ ផ្ការំដួលក៏ត្រូវបានកវីនិពន្ធខ្មែរមួយចំនួន
បានធ្វើការអត្ថាធិប្បាយរៀបរាប់ពីសម្រស់ល្អគន់
និងគុណសម្បត្តិរបស់ផ្ការំដួលតាមរយៈអត្ថន័យនៃបទចម្រៀងផងដែរ។
បច្ចុប្បន្នដើមផ្ការំដួលគេអាចរកមើលបាននៅតាមសួនច្បារមួយចំនួនក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។
ក្រៅពីយកផ្ការំដួលតំណាងឲ្យប្រទេសកម្ពុជាហើយនោះ ខាងមន្ទីរកសិកម្មក៏បានយកផ្កានេះតំណាងឲ្យវិស័យកសិកម្មផងដែរ។
ដូច្នេះ ប្រជាជនខ្មែរគ្រប់រូប ពិសេសយុវវ័យខ្មែរទាំងអស់ចូរចងចាំ
និងធ្វើខ្លួនឲ្យមានក្លិនក្រអូប និងស្រស់ស្អាតដូចជាផ្ការំដួលដែលតំណាងឲ្យប្រទេសក៏ដូចជាខ្លួនផ្ទាល់៕
៧. ចេកពងមាន់ Banana (Musa
Aromatic) ជាផ្លែឈើនិមិត្តរូបនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា
ចេកពងមាន់ត្រូវបានប្រទេសកម្ពុជាចាត់ទុកជារុក្ខជាតិតំណាងឲ្យអត្តសញ្ញាណជាតិមួយក្នុងចំណោមរុក្ខជាតិអត្តសញ្ញាណដ៏មានតម្លៃ និងផ្តល់នូវអត្ថប្រយោជន៍ជាច្រើនដល់សង្គមដូចជា ដើមត្នោត និងផ្ការំដួល។
យោងតាមព្រះរាជក្រឹត្យលេខ
នស / រកត / ០៣០៥ / ១៤៩ ចុះថ្ងៃទី ២១ ខែ មីនា ឆ្នាំ ២០០៥ ចេកពងមាន់ត្រូវបានកំណត់ជារុក្ខជាតិតំណាងឲ្យប្រទេសកម្ពុជា។
ហើយក្នុងនោះរុក្ខជាតិអត្តសញ្ញាណជាតិមួយនេះក៏ត្រូវបានទទួលការការពារ
និងអភិរក្សផងដែរពីក្រសួងកសិកម្ម រុក្ខាប្រមាញ់ និងនេសាទតាមរយៈសេចក្តីប្រកាសលេខ
៣៥៩ កសក.ប្រក ចុះថ្ងៃទី ០១ ខែ សីហា ឆ្នាំ ១៩៩៤។
តាមរយៈនៃការកំណត់យកចេកពងមាន់ធ្វើជានិមិត្តរូបជាតិក៏ដោយសារតែរុក្ខជាតិមួយនេះ
បានផ្តល់នូវអត្ថប្រយោជន៍ យ៉ាងច្រើនដល់សង្គមកម្ពុជាហើយក៏ចង់បង្ហាញពីសម្បត្តិវប្បធម៌ធម្មជាតិដ៏មានតម្លៃរបស់ខ្លួនផងដែរ
។
គុណសម្បត្តិរបស់ចេកពងមាន់គឺ
ផ្លែជាឱសថដ៏ស័ក្ដិសិទ្ធិក្នុងការព្យាបាលរោគជាច្រើនដូចជា ៖ ជំងឺទល់ លាមក
រលាកក្រពះ រលាកពោះវៀន ក្អួតចង្អោរ ខ្វះឈាម ធាត់ ជំងឺធ្លាក់ទឹកចិត្ត ជំងឺបេះដូង
និងជំងឺផ្សេងៗមួយចំនួនទៀត។ ផ្លែចេកពងមាន់ក៏អាចជួយបង្កើននូវសំណើមនៅលើស្បែកឲ្យស្រស់ស្អាត
បំបាត់ស្នាមជ្រីវជ្រួញ និងជួយបំបាត់ស្នាមអុជខ្មៅនៅលើស្បែក។ មិនតែប៉ុណ្ណោះសម្បករបស់វាក៏អាចជួយបន្សាបការឈឺចាប់
រោល ឬ ហើម ពេលមានសត្វល្អិតទិច ឬខាំផងដែរដោយគ្រាន់តែយកវាមកញីពីលើកន្លែងដែលរបួស។
ក្រៅពីនេះ គល់ចេកពងមាន់ជាប្រភពជាតិម្សៅ ( អាមីដុង )។ ជាពិសេស
ក្នុងពេលជួបគ្រោះទុរ្ភិក្សម្តងម្កាល ដើមវាអាចហាន់ជាចំណីជ្រូក គោ ក្របី
ធ្វើជាខ្សែចំណងផ្សេងៗ ធ្វើជាបាយសី ក្នុងពិធីសែនព្រេននានា។
ស្លឹកប្រើជាសម្ភារៈវេចខ្ចប់នំចំណី និងត្រយ៉ូងអាចធ្វើជាបន្លែស្រស់
ឬស្លជាដើម ។
ចេកពងមាន់
គឺជាឈ្មោះភាសាជាតិ និងមានឈ្មោះ វិទ្យាសាស្ត្រថា “Musa aromatica” និងមានឈ្មោះ
ជាភាសាអង់គ្លេស “Chicken-Egg Banana”។ ប្រភេទចេកនេះត្រូវបានគេនិយមចូលចិត្តបរិភោគ
និងប្រើប្រាស់ជាទូទៅដោយប្រជាជនកម្ពុជាគ្រប់ជាន់ថ្នាក់។
ចេកពងមាន់ភាគច្រើនត្រូវបានគេនិយមដាំនៅតាមដីសណ្តទន្លេមេគង្គ
ជាពិសេសនៅតាមតំបន់កោះដុះថ្មី។ ជាប្រភេទរុក្ខជាតិប្រជាប្រិយដែលប្រជាជនខ្មែរនិយមដាំដុះនៅក្នុងអំឡុងខែមិថុនា
និងខែកក្កដា។ គេត្រូវចំណាយពេលវេលារហូតដល់ទៅ ៥ ឬ ៦ ខែឯណោះទម្រាំបានផល។
ចេកអត្តសញ្ញាណជាតិមួយនេះ ត្រូវបានគេដាំនៅកម្ពុជាជាយូរលង់ណាស់មកហើយ បើទោះជាដំណាំដែលមានប្រភពពីឥណ្ឌាក៏ដោយ។
សូមបញ្ជាក់ថា រាប់សតវត្សរ៍មកហើយចេកពងមាន់តែងតែផ្សារភ្ជាប់ទៅនឹងជីវភាពប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរជានិច្ច។
ទោះយ៉ាងណា គេឃើញប្រជាជនខ្មែរប្រើប្រាស់ចេកសម្រាប់បរិភោគធ្វើជាបង្អែម
អាចធ្វើជាម្ហូប ធ្វើខ្សែ ធ្វើជាកញ្ចប់ និងសម្ភារៈ ផ្សេងៗសម្រាប់តាំងលម្អយានជំនិះជាដើម៕
៨. ឯកសារពិគ្រោះ
ព្រះរាជ្យក្រឹត្យលេខ នស/រកត/០៣០៥/១៤៩ ស្តីពីការកំណត់ប្រភេទសត្វ
និងរុក្ខជាតិ ជានិមិត្តរូបនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ចុះថ្ងៃទី២១ ខែមីនា ឆ្នាំ២០០៥។
អនុក្រឹត្យលេខ ៧៦ ស្តីពីការបង្កើតតំបន់ព្រៃអភិរក្សធនធានសេនេទិច
និងសត្វព្រៃ “ខេត្តព្រះវិហារ”
ចុះថ្ងៃទី ៣០ ខែ កក្កដា ឆ្នាំ ២០០២។
ប្រកាសលេខ ៣៥៩ កសក.ប្រក ចុះថ្ងៃទី ០១ ខែ សីហា ឆ្នាំ ១៩៩៤
របស់ក្រសួង ក.ស.ក ឬ MAFF។
No comments:
Post a Comment